Bến Cửa Hà

Cửa Hà là cái tên được triều đại nhà Nguyễn đặt trên đất Phong Ý vào TK XIX. Ở đây mở ra một đoạn sông nhỏ với mặt nước trong xanh tạo nên một khung cảnh thơ mộng, hữu tình. Bến Cửa Hà nổi tiếng từ lâu với vẻ đẹp “sơn kỳ thuỷ tú”. Nơi đây được bao bọc bởi dãy núi cao, vách đá dựng đứng và những đỉnh núi nhấp nhô soi mình dưới mặt hồ. Nhiều tác phẩm nghệ thuật phong cảnh cũng được ra đời từ đây.

Bến Cửa Hà nằm ở phía hữu ngạn sông Mã, phía Bắc giáp đường đi từ trung tâm huyện ra bến phà cũ, phía Nam giáp đường đi ra bến đò cũ, phía Đông giáp sông Mã, phía Tây giáp đường Hồ Chí Minh. Do thuận lợi về giao thông, kể cả đường thủy và đường bộ, nên việc trao đổi hàng hóa, buôn bán ở Cẩm Thủy đã xuất hiện từ khá sớm. Một số trung tâm buôn bán đã hình thành từ xa xưa, như: Phố Cẩm Phong, phố Vạc, chợ Màu, chợ Bãi... 

Đây là những trung tâm buôn bán và chợ lớn trong vùng để đồng bào miền xuôi mang vải, đồ đúc đồng, nhôm, sành, sứ lên bán và mua về các lâm sản quý như: sa nhân, mộc nhĩ, măng khô, nấm hương và gia súc phục vụ sản xuất nông nghiệp. Đầu thế kỷ XIX, các trung tâm buôn bán xung quanh Cửa Hà đã thu hút được nhiều nhà buôn lớn từ thị xã Thanh Hóa, Vinh, Nam Định, Hà Nội... Phố xá, hàng quán của Hoa kiều, cửa hàng vải của Ấn kiều, hiệu buôn của các tiểu thương mọc lên nhiều. Các nghề truyền thống của địa phương như: dệt thổ cẩm, nuôi tằm dệt lụa, rèn dao, rèn cuốc có thời nổi tiếng khắp các châu ở miền Tây Thanh Hóa, ra tới Hòa Bình và sang tận nước bạn Lào.

Không chỉ là vùng đất mang dấu tích cách mạng, bến Cửa Hà nổi tiếng từ xưa bởi được thiên nhiên ban tặng cho cảnh quan “sơn kỳ thủy tú” với núi non, sông nước thơ mộng, hữu tình. Dãy núi đá cao, vách dựng đứng, đỉnh núi có những mỏm nhấp nhô, tạo hình kỳ dị, nên thơ soi mình trên chiếc gương trong xanh của dòng sông Mã. Đoạn sông Mã khu vực này rộng hơn 200m, ven bờ được bồi bằng bãi cát lẫn sỏi nhiều màu, phẳng đẹp trông như bức thảm gấm hoa trải ven sông. 

Bám dọc chân núi phía hữu ngạn có một ghềnh đá chìa ra khỏi mặt sông, tương đối bằng phẳng, nơi đây từ xưa đã được các bậc tao nhân, mặc khách ca ngợi cảnh đẹp thật là kỳ tú. Vì vậy, từ xưa đến nay bến Cửa Hà luôn là nguồn cảm hứng, đề tài nghệ thuật phong cảnh cho những nhà văn, nhà thơ, nghệ sĩ... sáng tác nên những tác phẩm có giá trị cao về nghệ thuật. Với những giá trị về lịch sử, khoa học và văn hóa, năm 2015 bến Cửa Hà đã được xếp hạng là Di tích Lịch sử địa điểm cấp tỉnh.