Mô tả
Chùa Thanh Mai cách quốc lộ 18A chừng 12km, là điểm dừng chân của du khách khi hành hương lễ Phật về chốn Yên Tử. Đây cũng là vùng đất xung yếu gắn liền với các cuộc đại chiến chống giặc phương Bắc của các triều đại phong kiến trong lịch sử Việt Nam.
Chùa Thanh Mai xưa vốn có quy mô diện tích 16ha với nhiều hạng mục công trình. Theo bia ký, chùa gồm: Phật điện, nhà tổ, nhà mẫu, tăng đường, nhà khách, nhà chứa kinh, gác chuông… Ngày nay nhà chùa đã cố gắng phục dựng lại theo nguyên mẫu xưa và thêm một vài cách điệu phù hợp với văn hoá, nghệ thuật kiến trúc đương thời.
Chùa còn là trung tâm Phật giáo nổi tiếng dưới thời nhà Trần, gắn liền với cuộc đời, sự nghiệp của thiền sư Pháp Loa, vị tổ thứ 2 của thiền phái Trúc Lâm Tam Tổ. Ngôi chùa là một trong những đại danh lam thắng cảnh của tỉnh Hải Dương, từ xưa người ta đã biết đến như một chốn tổ. Chùa được dựng trên núi cao, bao quanh là rừng lá phong mênh mông.
Ngôi chùa hiện tại gồm các hạng mục chính như: tam quan, lầu bia, điện Phật, nhà mẫu, nhà tổ, nhà khách, tăng đường… đều theo lối kiến trúc thời Trần. Trong đó, tam quan được làm theo kiểu “chồng diêm”, gồm 2 tầng, 3 gian, 8 mái. Tầng dưới có 3 cửa đi, kết cấu khung bằng gỗ lim. Nền lát gạch đỏ, xây tường 2 hồi với tổng diện tích 60m vuông. Từ tam quan qua một khu vườn rộng là đến sân chùa.
Hiện nay chùa Thanh Mai có nhiều hiện vật có giá trị như: viên thông bảo tháp xây dựng năm 1334; tháp phổ quang xây dựng năm Chính Hoà thứ 23 (1702); tháp linh quang xây dựng năm Chính Hoà thứ 24 (1703), cùng 5 ngôi tháp khác.
Lầu bia có kết cấu khung bằng gỗ, với 4 cột đường kính 30cm. Mái có 2 mái, 4 đầu đao, lợp bằng ngói mũi hài. Nền cao lát gạch đỏ, ốp đá xanh. Chính giữa dựng bia ký đặt trên lưng rùa đá. Chùa chính có kiến trúc kiểu chữ “Đinh”, với 7 gian tiền đường, 3 gian hậu cung, có các xà ngang, con rường, giá nghiêng theo kiểu “chồng rường bát đấu”.
Phía sau tháp Viên Thông là một cánh rừng với nhiều loại cây cảnh và cây ăn quả, trong đó có những cây thanh mai hoa trắng tinh khiết tượng trưng cho cốt cách của các bậc chân tu. Nổi bật hơn cả là một khoảnh rừng cây phong lá đỏ, là điểm nhấn về du lịch trải nghiệm và là điểm check-in lý tưởng cho du khách đến với Thanh Mai thiền tự.
