Đền Chín Gian
Nghệ An
Mô tả
Đền Chín Gian là địa điểm tâm linh thu hút đông đảo du khách ghé thăm, vãng cảnh và chiêm bái. Ngôi đền với kiến trúc kiểu nhà sàn, mang nét đặc trưng văn hóa dân tộc Thái. Đến với Đền Chín Gian bạn sẽ được tìm hiểu về lịch sử, nghe những câu truyện ly kỳ, hấp dẫn và tìm hiểu bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc Thái cùng với những trải nghiệm, hoạt động lễ hội vô cùng hấp dẫn đang chờ đón bạn.
1. Giới thiệu về đền Chín Gian Quế Phong Nghệ An
Du lịch Quế Phong bạn đừng bỏ qua di tích lịch sử đền Chín Gian, ngôi đền được xây dựng từ thế kỷ XIV và là nơi thờ cúng trời, Màng Xi Đa và Tạo Ló Ỳ - người có công dựng mường của đồng bào miền Tây Bắc Nghệ An. Đền 9 Gian ngự tại núi Pu Quái, huyện Quế Phong, thiết kế theo khuôn mẫu nhà sàn của người Thái gồm 9 gian thờ, đại diện cho 9 mường trong khu vực.
2. Đường đi đến đền Chín Gian
Từ trung tâm TP.Vinh đi theo hướng QL1A tại cầu vượt Yên Lý bạn rẽ phải sang QL48A rồi đi tiếp đến khi tới cửa hàng xăng dầu Bình Định thì rẽ trái vào DT544B.
Cuối cùng, bạn đi thẳng đến chợ Kim Sơn - Quế Phong rồi rẽ trái vào đường DT543 đi thêm 3km là đến nơi.
3. Truyền thuyết các vị thần cai quản đền 9 Gian Quế Phong
Theo truyền thuyết, khi Ló Ỳ lập mường, dân cư sinh sống, làm ăn ngày càng phát đạt. Để tạ ơn trời đất, người làng đã xây dựng đền Chín Gian, hằng năm đều mang trâu đến cúng lễ.
Trong một lần đang thực hiện nghi thức tắm trâu thì có một con rồng đến cuốn trâu vào hang đá. Dân làng cho là điềm xấu nên đã giết trâu để tế thần. Ít hôm sau, từ trong hang đá mà trâu bị cuốn vào xuất hiện một con quạ cổ trắng, miệng ngậm chiếc xương trâu bay vòng quanh núi Pú Pỏm thuộc bản Piếng Chào rồi thả khúc xương xuống đó. Tin là lời thần linh chỉ bảo, cả dân làng sau này đã di dời ngôi đền về nơi con quạ thả khúc xương trâu.
4. Kiến trúc “vĩnh cửu” đậm màu tâm linh ở đền Chín Gian
Có 1 điều lý thú ở đền Chín Gian là du khách có thể bắt gặp rất nhiều kiến trúc gắn liền với số 9 như: Hai bên hồi có 2 cầu thang lên xuống, mỗi bên gồm 9 bậc, trong đền chia thành 9 gian, tương ứng với nơi thờ tự của 9 mường vì trong quan niệm dân gian, con số này gắn liền với sự hoàn mỹ, vĩnh cửu và sức mạnh của thần linh. Hiện tại, đền Chín Gian đã được công nhận là di tích lịch sử ở Nghệ An.
Sân đền Chín Gian
Bến Tà Tạo, cách đền Chín Gian 300m được dùng để làm lễ tắm trâu trước khi đưa về đền. Cách bãi tắm trâu 200m về phía Bắc là Am thổ thần với kiến trúc theo kiểu nhà bát giác. Từ Am, du khách đi qua 164 bậc đá là đến đền Chín Gian. Trong sân đền có 9 tượng trâu đang nằm, được đặt trên bệ đá. Trong đó có 6 trâu đen và 3 trâu trắng cùng 9 vạc đựng nước mưa đặt phía trước.
Kiến trúc trung tâm đền Chín Gian
Kiến trúc trung tâm của ngôi đền xây theo kiểu nhà sàn của dân tộc Thái để thờ phụng Thèn Phả, Náng Xỉ Đà cùng các thị thần đã khai bản lập mường. Đền Chín Gian được làm bằng gỗ cùng gạch rất kiên cố. Phần mái đền Chín Gian xoè rộng sang 4 phía, bờ nóc trang trí “lưỡng long chầu nguyệt”, được nâng đỡ bởi hệ thống cột cái và cột quân. Hành lang trang trí bằng hệ thống lan can theo kiểu chấn song.
Cách bài trí thờ tự bên trong đền Chín Gian
Phía bên trong được chia làm 9 gian ứng với khu vực thờ tự của 9 mường. Cách bài trí tuân theo quy ước chặt chẽ của dân tộc Thái. Gian chính giữa là nơi thờ tự của mường chủ. Các gian còn lại là nơi thờ của 8 mường anh em: mường Puộc, mường Pắn, mường Quáng, mường Miểng, mường Chọong, mường Ha Quèn, mường Chón, mường Chừn.
5. Vui chơi lễ hội đền Chín Gian Quế Phong náo nhiệt
Lễ hội đền Chín Gian được tổ chức vào ngày 14 - 16 tháng 2 âm lịch hằng năm, trong đó có nhiều hoạt động vui chơi.
Những phong tục tế lễ độc đáo tại đền 9 Gian
Lễ vật không thể thiếu trong những dịp hội này là trâu trắng và trâu đen. Những con trâu được tắm rửa ở bến sông Tà Tạo trước khi đem về thực hiện nghi thức chém trâu. Thịt trâu sau đó đặt lên bậc sạp cao nhất của đền, được thầy mo làm lễ ba ngày ba đêm, cuối cùng nấu lên, chia cho dân làng cùng ăn.
Ngoài lễ hiến trâu, nơi đây còn có tục hát khắp, hát nhuộm vào ngày diễn ra nghi thức tế hội.
Trải nghiệm văn hóa dân tộc Thái ở hội đền Chín Gian
Lễ hội đền Chín Gian không chỉ là dịp để người dân 9 mường cầu bình an, mưa thuận gió hoà mà còn là thời điểm để trưng bày, giới thiệu các mặt hàng thủ công mỹ nghệ truyền thống đến du khách như mây tre đan, thổ cẩm hay các món ăn độc đáo đến từ các xã Mường Nọc, Châu Kim… cũng như trải nghiệm văn hoá dân tộc Thái thông qua nhiều hoạt động vui chơi, ca múa nhạc.
