Mô tả
Khu du kích Ba Sơn tọa lạc tại xã Công Sơn, xã Xuất Lễ, xã Cao Lâu, thuộc Mẫu Sơn và huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn. Có thể thấy khu di tích nổi tiếng ở Lạng Sơn này nằm trải dài trên địa bàn thuộc ba xã và hai huyện, trong đó xã Xuất Lễ là trung tâm chính của khu du kích. Ba Sơn là nơi ghi dấu cuộc chiến đấu chống thực dân Pháp anh dũng của dân tộc vào năm 1950 và có ý nghĩa to lớn với công cuộc giải phóng Lạng Sơn.
Con đường vào xã Xuất Lễ cổ kính, hoang sơ đẹp tựa như bức tranh, đó là những ngôi nhà lớp mái ngói đỏ tươi hoặc mái ngói âm dương nổi bật giữa khu rừng xanh bát ngát. Trong thời kỳ diễn ra cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp vào những năm 1946 - 1953, di tích khu du kích Ba Sơn được lựa chọn là căn cứ quan trọng của Cao Lộc. Nơi đây được lựa chọn là địa bàn có vị trí chiến lược để chống lại "vành đai sắt" của thực dân Pháp. Bởi lẽ, chúng muốn biến Lạng Sơn trở thành cứ điểm đến tiếp tế cho mặt trận Đông Khê (Cao Bằng) và Thất Khê (Lạng Sơn).
Những năm diễn ra cuộc đấu chống chống Pháp, quân dân Ba Sơn đã anh dũng đấu tranh với hơn 100 trận lớn nhỏ. Cuộc chiến mang ý nghĩa to lớn với mặt trận đường 4 cùng chiến dịch biên giới vào năm 1950 giải phóng vùng đất Lạng Sơn (17-10-1950). Chiến thắng di tích Ba Sơn Lạng Sơn có ý nghĩa về sự anh dũng hy sinh và chiến đấu của quân, dân các dân tộc sinh sống ở Cao Lộc. Từ đó mang giá trị to lớn về sức người, sức của làm nên chiến thắng vĩ đại Điện Biên Phủ chấn động địa cầu.
Hiện tại, những dấu tích về căn cứ hoạt động của đội du kích Ba Sơn không còn nhiều. Tuy nhiên, người dân xã Xuất Lễ cho xây dựng khu lưu niệm để lưu lại những tài liệu và kỷ vật lịch sử về cuộc chiến đấu của đội du kích Ba Sơn. Từ đó góp phần nâng cao truyền thống cách mạng và khơi dậy ý thức xây dựng bảo vệ Tổ quốc với thế hệ trẻ Lạng Sơn.
