Thị trấn bị bỏ hoang hơn 50 năm vì báo động giả

Cảnh báo núi lửa phun trào 54 năm trước khiến toàn bộ cư dân Rione Terra buộc phải đi sơ tán và nỗ lực khôi phục thị trấn thành điểm du lịch hiện vẫn chưa thành.

Rione Terra được miêu tả đẹp như tranh vẽ, nằm ở Pozzuoli, phía tây Naples. Các tòa nhà màu phấn ở đây được xây dựng từ những năm 1600, trông rực rỡ dưới ánh mặt trời Địa Trung Hải.

Tuy nhiên, các cửa sổ nhà đều phủ đầy bụi. Hàng chục năm qua, không một ai sống ở thị trấn này, chỉ còn duy nhất những con mòng biển đậu trên ghế xếp - nơi từng chật kín người.

Từ nhiều thập niên trước, một loạt sự kiện xảy ra khiến cư dân Rione Terra không còn dám sống ở đây. Rione Terra và vùng Pozzuoli đều nằm trong Phlegraean Fields, khu vực với khoảng 20 miệng núi lửa chực chờ phun trào. Đây được xem là khu vực núi lửa đang hoạt động nguy hiểm nhất châu Âu. Khoảng 3.900 năm trước, một vụ phun trào lớn ở khu vực này đã khiến tro bụi lan sang tận Nga, gây ra hiện tượng "mùa đông núi lửa" và giảm nhiệt độ toàn cầu.

Trong miệng núi lửa khu Pozzuoli, người ta vẫn thấy hiện tượng "địa chấn chậm" khi sự dâng lên của magma làm mặt đất phình ra, xẹp xuống theo thời gian. Đôi khi, người dân cảm thấy như có gì đang sục sôi dưới đất. Chất lỏng magma thấm xuống lòng đất, làm cho đá ngầm nổi lên, địa hình nứt nẻ. Vào những ngày tệ nhất, quá trình này tạo ra hàng trăm trận động đất cường độ thấp và người dân có thể nghe thấy "tiếng ầm ầm dưới lòng đất".

Giuseppe Ioffredo (ảnh), hướng dẫn viên và là nhà báo tự do sinh ra ở Rione Terra, nói người dân ở đây cũng sử dụng magma phục vụ đời sống. Ví dụ, người La Mã tạo ra những bồn tắm nước nóng còn các cư dân hiện đại khai thác năng lượng địa nhiệt để nấu ăn, sưởi ấm.

Khi Iofffredo sinh ra, Rione Terra là một trong những vùng nghèo nhất trong khu vực, cư dân đông, chen chúc trong các tòa nhà thấp tầng. Gần nửa dân số ở thị trấn phải chịu cảnh ngủ "một giường bốn người". Năm 1970, một số cơn địa chấn nhỏ dấy lên nghi ngờ về việc những núi lửa ở Phlegraean Fields sẽ phun trào sau 432 năm. Vào thời điểm này, công cụ giám sát núi lửa ở địa phương chưa phổ biến.

Lo sợ nguy cơ phun trào, chính quyền sơ tán dân ở khu vực Rione Terra, nơi có nguy cơ cao nhất. Ngày 2/3/1970, xe quân đội bao vây thành phố, binh lính, cảnh sát tới từng nhà bắt người dân dời đi. Chính quyền cũng thông báo khu vực này không còn an toàn để ở.

Người dân được đưa đến nơi ở mới nhưng nhiều năm trôi qua, không một đợt phun trào nào xảy ra. Thuyết âm mưu bắt đầu dấy lên bên trong cộng đồng người dân Rione Terra. Họ đồn chính quyền đã tước quyền sở hữu nhà của họ để nhường chỗ cho việc xây dựng công trình khác.

Thời gian sau, khoảng 100 gia đình đã phá bỏ một số chốt chặn và chiếm lại phần nhỏ diện tích thị trấn. Tuy nhiên, vào năm 1980, một trận động đất khiến tất cả phải rời đi. Từ năm 1983 đến 1984, khu vực này ghi nhận một số hoạt động địa chất mạnh nhất lịch sử. Có một đêm, thị trấn hứng chịu ít nhất 500 trận động đất.

Trong giai đoạn này, khoảng 4.000 người ở vùng ven biển Pozzuoli đã bỏ nhà để lánh nạn, chính quyền cũng thực hiện một số biện pháp giảm dân số vùng. Qua thời gian, các biện pháp được dỡ bỏ, người dân trở lại Pozzuoli nhưng khu vực Rione Terra vẫn bị cấm. Dần dần, thị trấn rơi vào tình trạng hư hỏng và nguy hiểm cho người muốn tiếp cận.

"Những bức tường sụp đổ, cỏ mọc khắp đường và lũ trộm đã lấy sạch những gì có thể. Đi bộ trên đường cũng nguy hiểm vì những ban công lơ lửng treo trên vách đá", một họa sĩ trong vùng nói.

Chính quyền địa phương cũng nỗ lực cải tạo thị trấn thành điểm du lịch hút khách, biến nhà dân thành 88 phòng khách sạn, một nhà hàng, hai quán bar và 14 cửa hàng. Tiến độ chậm trễ vì thái độ làm việc quan liêu khiến việc mở lại Rione Terra kéo dài hàng thập kỷ. Đến nay, Rione Terra vẫn được xem là "thị trấn ma".

Một khu định cư mới của người dân ở những ngọn đồi xung quanh Pozzuoli.

Núi Vesuvius phía xa nhìn từ Rione Terra như một lời cảnh báo các cơn địa chấn có thể quay lại bất kỳ lúc nào. Hiện tại, kế hoạch biến Rione Terra thành điểm du lịch vẫn được diễn ra. Tuy nhiên, khả năng cư dân trở lại nơi này rất khó vì chính quyền muốn giữ mật độ dân số ở mức tối thiểu. Theo Atlas Obscura, chính quyền giải thích khách du lịch sẽ dễ sơ tán hơn người dân.

Mặt khác, cư dân cũ của Rione Terra hầu hết đã qua đời còn giá bất động sản đang tăng vọt. Vì thế, chính quyền cũng ưu tiên giữ Rione Terra làm khu đất hoang và trở thành điểm du lịch không có cư dân trong tương lai.