Đền Quán Cháo

Tổng quan thông tin về Đền Quán Cháo

Đền Quán Cháo nằm trong cụm di tích Đền Dâu – Quán Cháo ở cố đô Ninh Bình. Cứ mỗi dịp đầu Xuân Năm Mới, ngôi đền lại thu hút hàng nghìn lượt du khách đến tham quan, cầu bình an, cầu tài lộc cho gia đình.

Đền Quán Cháo – Đền Tiên Núi Cháo – Thành Phố Tam Điệp Truyền thuyết cho rằng nơi đây là nơi Thánh Mẫu hiển linh giúp Vua Quang Trung lúc đưa quân ra dẹp quân Thanh. Đền còn có tên chữ là Chúc Sơn Tiên Từ (nghĩa là: Đền Tiên núi Cháo) thờ Liễu Hạnh Công chúa Đền Quán Cháo thờ Mẫu Liễu Hạnh.

Sự tích Đền Quán Cháo

Đền Quán Cháo gắn với sự tích Ngọc Hoàng Thượng Đế cử Quế Nương và Thị Nương (các tiên nữ giáng trần) dâng cháo cho quân Tây Sơn trước khi xung trận. Nhờ những bát cháo giá của hai tiên nữ, quân Tây Sơn đã có thêm sức mạnh chiến đấu và đánh đuổi giặc ngoại xâm, làm nên chiến thắng Đống Đa vang danh sử sách.

Lịch sử có ghi lại về trận đánh nổi tiếng này như sau, ngày 21/12/1788, vua Quang Trung sau khi lên ngôi hoàng đế đã ra lệnh cho quân Tây Sơn hành quân thần tốc ra Tam Điệp để tập hợp cùng với quân Bắc Hà (do Ngô Văn Dở và Ngô Thì Nhậm chỉ huy).

Chỉ trong vòng 10 ngày, quân ta đã ngụ binh tại Tam Điệp và Bỉm Sơn. Nhân dân kể lại rằng trong 10 ngày, cả đoàn quân đã được ăn cháo thần của các tiên nữ, vì vậy mà họ được tăng thêm sức mạnh, thêm mưu trí, sự dũng mãnh để đánh đuổi, dẹp tan quân thù.

Nghĩa quân đã thực hiện đúng như những lời huấn dụ của vua Quang Trung tại lễ thề của các tướng sĩ trước khi ra trận tại Thanh Hóa, chính vì thế chỉ trong 5 ngày xuất quân, 5 đạo quân Tây Sơn đã đánh tan 29 vạn quân Thanh, khiến chúng tan tác bỏ chạy về nước.

Sau khi đại thắng quân Thanh làm nên chiến thắng lịch sử Đống Đa, nghĩa quân Tây Sơn nhớ ơn người đã nấu cháo nên đã về thăm lại nơi xưa thì ngỡ ngàng không thấy quán cháo và những người đã nấu cháo đâu nữa.

Để bày tỏ lòng thành nhớ ơn các tiên nữ – người đã nấu cháo thiết đãi đoàn quân trước khi lâm trận, vua Quang Trung đã ra sắc lệnh cho người lập đền thờ ghi công những người đã dâng cháo cho nghĩa quân. Từ nền móng đền thờ đầu tiên ấy, nhân dân địa phương đã xây dựng nên đền và đặt tên đền theo đúng thần tích này đó là Đền Quán Cháo.

Kiến trúc Đền Quán Cháo

Ban đầu, Đền Quán Cháo chỉ là một miếu nhỏ bên đường để người dân đến dâng hương. Tuy nhiên, vào năm Tự Đức thứ 7 – năm 1854, Tuần phủ Ninh Bình Tôn Thất Tĩnh đã công đức và cho trùng tu đền, cho đến nay diện mạo của đền vẫn được giữ nguyên.

Xung quanh đền được bao quanh bởi những bức tường hoa văn núi Ngũ Hành Sơn. Trong sân đền có 3 cây cổ thụ lớn, tỏa bóng mát kín khoảng sân. Trong đền là lối kiến trúc hình chữ Nhị, hậu xung hình chuôi vồ. Đặc biệt, mái đền được tạo hình lưỡng long chầu nguyệt và đắp 4 chữ nổi “Cúc Sơn Tiên Từ” (nghĩa là đền tiên Núi Cháo).

Trong đền được chia làm 3 cung thờ:

- Cung Đệ Tam – thờ công đồng Tứ Phủ

- Cung Đệ Nhị – Thờ Chúa Bản Đền

- Cung Cấm – thờ tượng Mẫu Liễu Hạnh.

Tại cung Đệ Nhị, du khách sẽ được chiêm ngưỡng 4 cột đá xanh nguyên khối, chạm long phụng tinh xảo.

Bên cạnh:

- Cánh phải Chúa Bản Đền là ban thờ quan Hoàng Bảy

- Cánh trái thờ quan Hoàng Mười.

Tượng Mẫu Liễu Hạnh được tạc bằng gỗ và có niên đại từ thời nhà Nguyễn, tư thế bức tượng là tọa thiền

- Tượng Mẫu Liễu Hạnh được đặt trong khảm sơn son thếp vàng tráng lệ

- Cánh trái ban thờ Mẫu Liễu Hạnh là ban thờ Nhị vị Chầu Bà.

Đến đền Quán Cháo cầu may đầu năm

Vào 15 tháng Giêng hàng năm, cùng với lễ hội đền Dâu, lễ hội Đền Quán Cháo được bắt đầu và kéo dài đến hết ngày 3/3 Âm lịch (ngày kỵ của Mẫu Liễu). Mặc dù đến rằm tháng Giêng hội mới bắt đầu nhưng từ những ngày đầu tiên của Năm Mới, du khách thập phương đã nô nức đến đền, dâng hương cầu cho một Năm Mới an khang, thịnh vượng.

Người dân địa phương thường tế lễ ở Đền Quán Cháo trước, sau đó rước ngai thờ cùng tượng Thánh Mẫu về đền Dâu để mở hội.

Hiện nay tục rước tượng và kéo chữ “Mẫu Nghi Thiên Hạ”, “Thiên Hạ Thái Bình” và “Lý Nhân vi mỹ” đã không còn được thực hiện nữa, phần lễ chỉ còn lễ tế và tế nữ quan.

Bên cạnh đó, Đền Quán Cháo trong mùa lễ hội cũng có tổ chức hầu đồng, tôn lô nhang cầu bình yên, tốt lành cho muôn dân, trăm họ.

Trình tự dâng lễ Đền Quán Cháo

Cứ vào dịp đầu xuân năm mới hoặc vào mùa lễ hội của đền, nơi đây lại đón hàng ngàn lượt khách hành hương khăn áo là lượt, sắm sửa lễ lạy trang trọng vào đền bái thánh.

Thông thường, theo lệ lễ đền, con nhang sẽ vào cả hai đền đó là Đền Quán Cháo và đền Dâu. Hai ngôi đền cùng nằm trong cụm di tích Đền Dâu – Quán Cháo nên rất gần nhau, chỉ cách nhau khoảng 1km.

- Theo lộ trình đó, con hương đệ tử sẽ ghé Đền Quán Cháo để trình cha trình mẹ trước rồi mới sang đền Dâu để làm lễ cầu an.

- Khi bước vào đền, bạn nên khấn vái bát hương đặt bên ngoài đền trước. Lễ này để chứng xin những quan quản lý Đền Quán Cháo chứng giáng và tiếp độ cho gia tiên dòng họ được vào đền .

- Tiến bước vào đền, bạn đặt mâm lễ đã sẵn sàng chuẩn bị vào ban thờ tại cung chính giữa hoặc cung trong rồi rồi đọc văn khấn .

- Sau khi đọc văn khấn xong, bạn hoàn toàn có thể tản mát trong đền và ước đạt thời hạn cháy hết một nén hương để hạ lễ. Khi hạ lễ, hoa quả, bánh kẹo hoàn toàn có thể mang về, còn giấy sớ, tiền vàng thì đem đi hóa tại lò hóa sớ của đền .

Kinh nghiệm di chuyển tới Đền Quán Cháo

Nếu đi từ hướng Hà Nội về thành phố Tam Điệp, ngôi đền sẽ nằm ngay phía bên phải đường với biển báo Đền Quán Cháo.

Vị trí: Tọa lạc trên đỉnh dốc, ngay mặt đường Quốc lộ 1A, thuộc địa phận phường Tây Sơn, thành phố Tam Điệp, Ninh Bình.

Muốn đi lễ Đền Quán Cháo bạn hoàn toàn có thể đi bằng xe khách hoặc đi bằng phương tiện đi lại vận động. Tuy nhiên, vì khi lễ đền Quán Cháo sẽ phải đi thêm 1 km để đến lễ Đền Dâu nên chúng tôi khuyến khích bạn nên đi bằng phương tiện cá nhân. 

Nếu đi bằng xe khách, từ trung tâm Hà Nội bạn bắt xe khách về thành phố Tam Điệp ở bến xe Giáp Bát. Tất cả các xe về thành phố Tam Điệp đều đi qua Đền Quán Cháo nên bạn hoàn toàn an tâm không phải đi 2 chặng.

Nếu đi bằng ô tô, quãng đường tốt nhất là bạn đi qua cao tốc Hà Nội – Ninh Bình – 112km – thời gian di chuyển gần 2h. Theo đó, bạn đi từ thành phố Hà Nội đi về Pháp Vân, vào đường cao tốc Ninh Bình – Hà Nội, rẽ phải khi đi qua nút giao rẽ về Ninh Bình, rẽ vào QL1A, đi thẳng là đến Đền Quán Cháo.

Nếu đi bằng xe máy, hoặc bạn muốn đi bằng ô tô nhưng không muốn mất phí cầu đường bạn có thể đi theo đường quốc lộ 1A – 116km – mất khoảng 3 tiếng đi xe. Theo đó, từ trung tâm Hà Nội bạn nhập vào đường QL1A vào Đền Quán Cháo.