Tháp Chiên Đàn Quảng Nam
Quảng Nam
Mô tả
Tháp Chiên Đàn Quảng Nam là địa điểm du lịch vô cùng nổi tiếng, không chỉ thu hút mỗi khách du lịch đến để tham quan mà nơi đây còn thu hút nhiều nhà nghiên cứu đến tìm hiểu về lối kiến trúc, văn hóa độc đáo của người Champa xưa. Bên cạnh các địa điểm được yêu thích khác như VinWonders Nam Hội An, hội quán Phúc Kiến, chùa Cầu,… thì tháp Chiên Đàn cũng là một trong những địa điểm du lịch Quảng Nam lý tưởng để du khách đặt chân đến. Với tuổi đời hàng nghìn năm, công trình không chỉ mang giá trị về lịch sử mà còn là giá trị về văn hóa và kiến trúc của dân tộc. Nếu bạn đang có kế hoạch du lịch Hội An - Quảng Nam thì đây quả là một điểm đến rất đáng để trải nghiệm và ghé thăm.
Tháp Chiên Đàn Quảng Nam mang trong mình nét kiến trúc độc đáo và trang trí khác biệt so với những công trình cùng niên đại, vì thế mà nơi đây đã nhận được sự quan tâm đặc biệt từ nhiều nhà nghiên cứu lịch sử cũng như du khách cả nước.
1. Tháp Chăm Chiên Đàn ở đâu?
Tháp Chăm Chiên Đàn Quảng Nam có vị trí tọa lạc ở làng Chiên Đàn, thuộc địa phận xã Tam An, thị xã Tam Kỳ, Quảng Nam.
Nhắc đến Quảng Nam, du khách thường nghĩ ngay đến điểm du lịch vô cùng nổi tiếng mà ai ai cũng từng nghe qua một lần, đó là phố cổ Hội An. Tuy nhiên, địa phương này còn có rất nhiều nơi rất đáng để khám phá và trải nghiệm khác như: thánh địa Mỹ Sơn, Cù Lao Chàm hay kể đến đây là tháp Chiên Đàn… Đến với tháp Chiên Đàn, du khách sẽ được tìm hiểu về văn hóa, lịch sử từ ngàn năm về trước của dân tộc Chăm. Công trình này hay còn được gọi với cái tên khác như là tháp Chăm ở Quảng Nam hay tháp của người Chăm.
2. Khám phá lịch sử hình thành và ý nghĩa tên gọi của tháp Chiên Đàn Quảng Nam
Cùng tìm hiểu thêm về sự hình thành và ý nghĩa của tên gọi Tháp Chiên Đàn được bắt nguồn từ đâu nhé
2.1. Nguồn gốc hình thành tháp Chiên Đàn
Tháp cổ Champa – tháp Chiên Đàn được xây dựng từ cuối thế kỷ IX đến đầu thế kỷ X. Công trình này mang đậm nét kiến trúc của Champa cổ, điển hình, dễ thấy nhất đó chính là ở phần thân và chóp mái. Phần tháp ở phía Nam được xây dựng sớm nhất, sau đó là tháp ở khu vực trung tâm và phía Bắc.
Trải qua sự khắc nghiệt, vô tình của thời gian, công trình cũng bị ảnh hưởng ít nhiều, hư mòn dần do sự nắng mưa của thời tiết và tàn phá của chiến tranh. Tuy nhiên, khi đến đây, bạn vẫn sẽ nhìn nhận thấy được những dấu tích lịch sử, kiến trúc vô cùng độc đáo, thú vị vẫn còn sót lại. Công trình này được xây dựng nhằm mục đích tôn thờ 3 vị thần: Siva, Vishnu, Brahma nổi tiếng trong văn hóa Champa.
2.2. Ý nghĩa tên gọi tháp Chiên Đàn
Theo tiếng Phạn thì phiên âm của từ Chiên Đàn là từ chữ Chandan mang ý nghĩa của một loài cây vô cùng quen thuộc, đó là cây lô hội. Người xưa dùng tên gọi này để đặt tên cho cụm ba ngọn tháp Chàm đứng song song với nhau theo trục Bắc - Nam, nhưng lại cùng hướng mặt về phía Đông, bao gồm: Tháp Bắc, Tháp Giữa và Tháp Nam. Công trình tôn giáo đặc sắc này được dựng nên với mục đích chính là để làm nơi thờ cúng ba vị thần: SIVA, VISHNU, BRAHMA trong văn hóa Champa. Các tháp còn có tên gọi chung khác là Kalan. Đây được xem như kiến trúc quan trọng nhất trong quần thể đền - tháp Ấn Ðộ giáo vì nó tượng trưng cho một tiểu vũ trụ riêng biệt, gồm 3 phần:
- Ðế tháp được gọi là Bhurloka thể hiện về một thế giới trần tục.
- Thân tháp được gọi là Bhuwarloka mang ý nghĩa về thế giới đầy tâm linh. Đó cũng là khu vực trung gian - nơi mà con người tự thanh tịnh bản thân để có thể tiếp xúc, gặp lại cha ông, tổ tiên của mình, hướng đến tinh thần hòa nhập với thần linh.
- Mái tháp được gọi là Swarloka. Phần này tượng trưng cho thế giới thần linh. Đây là nơi các chư thần tụ họp lại. Chính vì vậy tất cả đều quay mặt về hướng Đông. Bộ phận này của tháp Chiên Đàn được xây dựng trong suốt thế kỉ 11 và 12.
3. Dấu ấn đặc trưng độc đáo của tháp Chiên Đàn Tam Kỳ
3.1. Vẻ đẹp kiến trúc mang nét văn hóa Champa cổ
Tháp Chiên Đàn là một di tích Champa vô cùng độc đáo tại Quảng Nam. Nhìn qua, công trình này có dáng vẻ cổ điển tương tự như hình hài của thánh địa Mỹ Sơn, bên cạnh đó, bạn cũng có thể liên tưởng đến những tháp cổ Bình Định bởi sự cổ kính, nhã nhặn và trang nghiêm.
Phần mái của tháp được giữ nguyên kiểu dáng vuông tương tự như những công trình Champa cổ. Các vòm cửa được thiết kế vót nhọn lên như hình mũi giáo. Mỗi tháp được gọi là một tiểu vũ trụ - một Kalan. Hình dạng 3 ngôi tháp song song khá tương đồng với nhau. Các ốp tượng được đặt nhô ra ở mức vừa phải. Cửa giả ở các tháp có phần vòm uốn cong theo hình lá bồ đề, kèm theo đó là một cửa ra vào.
Điểm nhấn ở phần thân là những họa tiết hoa văn được chạm khắc, trang trí rất tỉ mỉ, tinh xảo. Đó là hình ảnh của các tượng linh vật, nữ thần hay các biểu tượng trong văn hóa của người Champa. Phần nền móng của công trình này cũng được xây dựng rất chắc chắn, vững vàng. Các đường diềm mái được ốp đá sa thạch cứng cáp và đẹp mắt. Qua bàn tay khéo léo của những nghệ nhân Champa cổ, công trình này đến nay vẫn luôn là một trong những địa điểm du lịch đầy ấn tượng về lối kiến trúc độc đáo tại Quảng Nam.
3.2. Những cổ vật quý giá được lưu giữ tại tháp Chiên Đàn
Theo các nhà khảo cổ, hiện nay không có cụm ba tháp cổ nào có lượng hiện vật khai quật được nhiều như tháp cổ Chiên Đàn. Năm 1989, bức tympan sa thạch Mahisasuramardini - Nữ thần giết quỷ đầu trâu đã được tìm thấy, khắc họa hình tượng nữ thần Devi - một hóa thân của nữ thần Uma, có sáu cánh tay, hai tay trên chắp lại trên đầu, bốn cánh tay còn lại cầm cung, tên, đinh ba, vòng. Nữ thần đạp trên lưng một con trâu to khỏe, chân thì cong lại, chân thì duỗi ra trong tư thế rất dũng mãnh.
Một số tác phẩm điêu khắc tiêu biểu được phát hiện vào cuối năm 2000 có thể kể đến là: bức chạm nổi hai vị thần, tượng nữ thần ngồi xếp bằng, tượng nam thần ngồi xếp bằng, bức chạm nổi hình lá đề, tượng tu sĩ Brahman, tượng nhạc công hay Trang trí đầu makara phun ra người… Tất cả những hiện vật cổ khai quật được hầu hết đều được làm bằng sa thạch màu vàng đất với các kích thước khác nhau. Đặc biệt, giữa năm 1997, một tấm bia của khu tháp này đã được các nhà khảo cổ đã khám phá, khai quật. Đó là một tảng đá lớn, được mài bằng một mặt, trên đó có khắc 8 dòng cổ tự Sanskrit – có gốc tích từ chữ Ấn Độ. Theo thời gian, những tác phẩm điêu khắc ở Chiên Đàn có sự tiến hóa và phát triển ngày càng rõ nét.
